Niższe składki ZUS dla niektórych przedsiębiorców

Od 1 stycznia 2019 r. osoby prowadzące działalność gospodarczą na niewielką skalę mogą opłacać za siebie składki na ubezpieczenia społeczne od obniżonej – proporcjonalnie do przychodu – podstawy wymiaru. Podstawowym celem wprowadzenia tej preferencji jest dostosowanie wysokości obciążeń ponoszonych przez przedsiębiorców z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne do ich możliwości finansowych.

Dla kogo mały ZUS?

Od 1 stycznia 2019 r. osoby prowadzące działalność gospodarczą, których przeciętne miesięczne przychody są niewielkie, mogą opłacać za siebie składki społeczne w wysokości uzależnionej od przychodu uzyskiwanego z racji prowadzonej firmy. Taką możliwość wprowadziły przepisy ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne… (Dz. U. z 2018 r. poz. 1577), dodając do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych art. 18c, z którego wynika ta preferencja.

Jest ona kierowana do przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, których roczny przychód z tytułu prowadzenia tej działalności w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył 30-krotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku. W 2019 r. z ulgi tej mogą więc skorzystać przedsiębiorcy, których przychody w 2018 r. nie przekroczyły kwoty 63.000 zł (2.100 zł × 30). Mogą z niej skorzystać także przedsiębiorcy, którzy wcześniej opłacali składki na preferencyjnych warunkach w ramach tzw. ulgi na start.

W razie rozpoczęcia, zakończenia lub zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej w ciągu poprzedniego roku kalendarzowego, roczny limit przychodu ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu. Dzieli się wtedy trzydziestokrotność kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku kalendarzowego przez liczbę dni kalendarzowych w poprzednim roku kalendarzowym i mnoży przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia działalności w poprzednim roku kalendarzowym (przykład). Otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza lub w dół, jeśli jest niższa niż 0,5 grosza.

Przedsiębiorca, dla którego najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest uzależniona od wysokości przychodu uzyskanego z tej działalności, powinien zgłosić się do ubezpieczeń społecznych (także ubezpieczenia zdrowotnego) z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia. Dla osoby nieposiadającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest to 05 90 X X, natomiast osoba posiadająca prawo do takiej renty zgłasza się z kodem 05 92 X X.

Jeśli chce on w 2019 r. opłacać za siebie składki społeczne od podstawy uzależnionej od wysokości przychodu, to powinien przekazać do ZUS odpowiednie dokumenty wyrejestrowujące i zgłoszeniowe najpóźniej do 8 stycznia 2019 r. Nieprzekazanie ich w tym terminie będzie równoznaczne z rezygnacją z preferencji w 2019 r. Będzie to oznaczało, że do końca 2019 r. przedsiębiorca będzie musiał opłacać za siebie składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2019 r. – 2.859 zł).

Jak ustalić obniżoną podstawę?

Przedsiębiorca, który prowadzi działalność na niewielką skalę, ustali najniższą obowiązującą go podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kilku krokach. W pierwszej kolejności powinien ustalić przeciętny miesięczny przychód uzyskany z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym według określonego wzoru (patrz ramka). Otrzymany wynik należy zaokrąglić do pełnych groszy w górę – jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza lub w dół – jeśli końcówka jest niższa niż 0,5 grosza.

Następnie należy pomnożyć przeciętny miesięczny przychód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym i współczynnik ogłaszany przez Prezesa ZUS. W 2019 r. wynosi on 0,5083. Otrzymany wynik również należy zaokrąglić do pełnych groszy.

Ostatnim krokiem jest porównanie otrzymanego wyniku z dolnym i górnym limitem podstawy wymiaru składek społecznych, obowiązującym osoby prowadzące działalność gospodarczą. Ustalona bowiem w powyższy sposób najniższa podstawa wymiaru tych składek nie może:

• przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (w 2019 r. – 2.859 zł),
• być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2019 r. – nie niższa niż 675 zł).

Jeżeli okaże się, że ustalona przez przedsiębiorcę podstawa wymiaru składek społecznych będzie równa lub wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, powinien on opłacać składki społeczne od zadeklarowanej przez siebie podstawy wymiaru, nie niższej jednak niż górny limit, czyli w bieżącym roku – 2.859 zł.

Jeśli natomiast ustalona przez przedsiębiorcę podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, wtedy najniższą obowiązująca go podstawą wymiaru składek społecznych będzie wysokość dolnego limitu.

Okres korzystania z ulgi

Prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy obniżonej proporcjonalnie do przychodu jest ograniczone w czasie. Uprawniony do tej preferencji przedsiębiorca może bowiem opłacać niższe składki społeczne maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych. Za miesiąc kalendarzowy przyjmuje się każdy miesiąc, w którym przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniom społecznym i/lub ubezpieczeniu zdrowotnemu przynajmniej jeden dzień.

Kto nie może korzystać z ulgi?

Z omawianej ulgi nie mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku:

• prowadzili działalność gospodarczą krócej niż 60 dni kalendarzowych,
• rozliczali się w formie karty podatkowej i korzystali ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT,
• podlegali ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu także z tytułu innej pozarolniczej działalności (np. jako wspólnik spółki jawnej).

Ponadto nie mają też do niej prawa przedsiębiorcy, którzy spełniają warunki do opłacania składek od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia oraz ci, którzy wykonują działalność na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres tej działalności.